Het spiraaltje is één van de meest effectieve anticonceptiemethoden die beschikbaar is: langdurige bescherming en je hoeft er niet dagelijks aan te denken zoals bij bijvoorbeeld de pil. Toch is er een belangrijk punt van aandacht: de pijn die sommige vrouwen ervaren bij het plaatsen van een spiraaltje. De afgelopen tijd is deze pijnbeleving steeds meer onder de aandacht gekomen, en terecht. Maar hoe zorgen we ervoor dat de angst geen belemmering vormt, terwijl we tegelijkertijd de zorg rondom het plaatsen van een spiraaltje verbeteren?

“Eén op de twee vrouwen ervaart ernstige tot ondraaglijke pijn bij het plaatsen van een spiraal,” zo bleek uit een recente vragenlijst (584 deelnemers) van Ipsos I&O in opdracht van Stichting Ava¹. De cijfers roepen discussie op en zorgverleners pleiten voor nuance. Maar huisarts Valentine Endtz verwoordt het treffend: “De vraag zou moeten zijn: shit, spiraalplaatsingen zijn pijnlijker dan we dachten. Wat gaan we daaraan doen?”².

De cijfers liegen er niet om: pijnbestrijding en betere begeleiding zijn geen luxe, maar noodzaak. Sommige vrouwen laten een spiraal zelfs achterwege uit angst voor de pijn. De discussie is nodig, maar de toon van de berichtgeving mag kritisch bekeken worden. Kopteksten als “We moeten het hebben over het plaatsen van een spiraaltje en de helse pijn die daarbij komt kijken”³ wekken angst op, en schieten daarmee hun doel voorbij. Moeten we vrouwen informeren? Absoluut. Maar moeten we ze afschrikken? Zeker niet.

Pijn of ongemak tijdens de plaatsing van een spiraaltje spelen mee in het kiezen voor een anticonceptiemethode, maar voor veel vrouwen wegen de voordelen zwaarder: langdurige bescherming, niet dagelijks aan hoeven denken en de optie voor een hormoonvrije variant. In het onderzoek van Ava komen gelukkig ook optimistische geluiden aan bod. Uitspraken als: “Focus op de positieve dingen: langdurige anticonceptie, makkelijk en minder tot geen menstruaties!” of “Het plaatsen was betrekkelijk pijnlijk, maar het was het helemaal waard gezien de resultaten.” laten zien dat ervaringen verschillen¹.

En pijn? De ervaring van pijn kan verschillend worden ervaren door verschillende mensen op verschillende momenten. Zoals werd verwoord in de Radbode: ‘Je grote teen stoten op een dag dat je in een tophumeur bent en goed nieuws krijgt, zal minder pijn doen dan dezelfde teen stoten als je net ruzie hebt met je partner.’’⁴  Pijnbeleving is complex en beïnvloedbaar door emotie en verwachting⁵. Dit betekent niet dat we pijn moeten bagatelliseren, maar wel dat we de context niet mogen negeren.

Belangenorganisatie Ava roept op tot betere pijnbestrijding en dat vrouwen serieus genomen worden in hun pijnbeleving. Het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) overweegt het wijzigen van de richtlijn en zorgverleners zoeken naar manieren om de procedure minder pijnlijk te maken⁶. Wat kan er nu al gebeuren?

• Communiceer over pijnervaringen; Maak pijn en pijnstilling bespreekbaar het liefst vóór het consult, niet pas tijdens de plaatsing.
• Bied pijnbestrijding opties aan; er is nog geen perfecte oplossing maar onderzoek toont positieve resultaten voor Emla-crème en Lidocaïne-injecties. Bespreek de opties en hun voor- en nadelen^3,7.
• Hanteer een ander hulpmiddel om spiralen te plaatsen.*
• Meer onderzoek naar pijnvermindering – Nieuwe technieken en methoden ook zowel farmacologisch als niet farmacologisch.

De zorg beweegt, maar niet van de ene op de andere dag. Tijd, onderzoek en implementatie van een veelzijdige aanpak zijn nodig.

Het is van groot belang dat de pijnbeleving bij het plaatsen van een spiraaltje serieus wordt genomen en dat er stappen worden ondernomen om deze te minimaliseren. Tegelijkertijd moeten we voorkomen dat dit leidt tot een angstcultuur die vrouwen afschrikt. De balans tussen realistische voorlichting en onnodige paniek is delicaat. Er zijn al een aantal mogelijkheden om pijn te verminderen, en de komende tijd zal er meer aandacht zijn voor concrete oplossingen. Vrouwen moeten kunnen kiezen voor een plaatsing van een spiraaltje met minder pijn en zonder angst.

*Titus Health Care blijft zich inzetten voor innovatieve oplossingen die de ervaring comfortabeler kunnen maken. Zo komt er binnenkort een zachter en vrouwvriendelijker alternatief voor een aanhaaktang beschikbaar*. Hiermee ervaren vrouwen aanzienlijk minder pijn en bloedverlies bij een spiraalplaatsing. Wij houden jullie op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen!

1. Ipsos & Ava. (2025). Pijn bij spiraal plaatsen: Onderzoek naar ervaringen en percepties van vrouwen. Ipsos. https://206.wpcdnnode.com/ipsos-publiek.nl/wp-content/uploads/2025/01/24066175-ava-spiraalpijn-rapport-v3.0-voor-publicatie.pdf

2. Valentina Endtz (2025, 20 februari) LinkedIn post, Linkedin

3. Oerman, A. (2023, 28 maart). We moeten het hebben over het plaatsen van een spiraaltje en de helse pijn die daarbij komt kijken. ELLE. https://www.elle.com

4. Radboudumc. (2025). Gezocht: pijnverschillen M/V. Radbode. https://www.radboudumc.nl/nieuws/2025/gezocht-pijnverschillen-m-v0

5. Gemzell-Danielsson, K., Jensen, J. T., Monteiro, I., Peers, T., Rodriguez, M., Di Spiezio Sardo, A., & Bahamondes, L. (2019). Interventions for the prevention of pain associated with the placement of intrauterine contraceptives: An updated review. Acta obstetricia et gynecologica Scandinavica, 98(12), 1500–1513. https://doi.org/10.1111/aogs.13662

6. Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG). (z.d.). NHG gaat richtlijnen aanpassen. NHG. https://www.nhg.org/actueel/media-aandacht-voor-pijnbestrijding-bij-plaatsing-spiraal/0 Bron 6: Input wat er nu al gedaan kan worden

7. NH Nieuws. (2024, 22 februari). Deze huisarts wil dat het plaatsen van een spiraal minder pijn doet. NH Nieuws. https://www.nhnieuws.nl/nieuws/345448/deze-huisarts-wil-dat-het-plaatsen-van-een-spiraal-minder-pijn-doet